“Саха сирэ” хаһыат бу нэдиэлэҕэ тугу суруйда?
Бу күннэргэ Саха сиригэр үс күн устата 26 регион бэрэстэбиитэллэрэ кэлэн уопут атастастылар. Арассыыйаҕа тыа хаһаайыстыбатын кооперациялааһыҥҥа Саха сирэ Липецкэй уобалас кэнниттэн иккис миэстэҕэ иһэр. Бу тэрээһиннэри сырдаппыт суруналыыс Аграфена Кузьмина “Тыа сирин биир кэлимник көрүү” матырыйаалыгар тоҕо “Бастатан туран, судаарыстыбаттан бэриллэр көмөнү төһө кыайарбытынан судургутута сатаатыбыт. Иккис өттүнэн, бу сокуонунан салайтаран производствобытын тупсарыыга механизм оҥостуо этибит. Урукку өттүгэр тыа хаһаайыстыбатыгар инвестиционнай бэлиитикэ диэн өйдөбүл суох буоллаҕына, билигин итини барытын киллэрэн биэрдибит. Ону сэргэ, соҕотуопкалааһыҥҥа, бородууктаны батарыыга болҕомтобутун уурдубут”, — диэн Ил Дархан иһитиннэриитин ордук тоһоҕолоон бэлиэтээтэ? Бу маннык этиини өрөспүүбүлүкэ Аҕа баһылыга туох тэрээһиҥҥэ эттэ? Бу туһунан сиһилии “Саха сирэ” хаһыат бу нэдиэлэтээҕи нүөмэригэр ааҕыҥ.
Бу күннэргэ буолан ааспыт Гражданскай форумҥа уопсастыбанньык өрүү бэйэтин баҕатынан, кыаҕынан сылдьарын Ил Дархан Егор Борисов анаан бэлиэтээтэ: “Коммерческайа суох түмсүүгэ киһи баҕа өттүнэн үлэлиир, волонтердар судаарыстыба сорох боломуочуйатын ылыналлар. Холобур, Тиксиигэ, Нерюнгрига ыксаллаах түгэн үөскээбитигэр, олохтоохтор бэйэлэрэ ылсан кыһалҕаны быһаарыыга кыттыспыттара. Ол түмүгэр кыһалҕаны түргэнник быһаарбыттара. Норуот хонтуруола олус күүстээх. Бу буолар үтүө холобур”, — диэн этэр кини. “Манна сыһыаран, Ил Дархан түмсүүлэри үбүлээһин чааһыгар күүскэ өйүүр наадатын эттэ. Ол курдук, граннары, субсидиялары биэриигэ анал ыйаах бэлэмнэниллиэҕин, судаарыстыбаннай сакаас, ордук социальнай өттө, коммерческайа суох түмсүүлэргэ эмиэ бэриллиэхтээҕин, бу түмсүүлэргэ көмөлөһөр тэрилтэлэргэ нолуок өттүгэр чэпчэтиилэри көрөр наадатын иһитиннэрдэ”, — диэн туран, суруналыыс Аграфена Кузьмина уопсастыбаннай түмсүүлэргэ уонна түөлбэлэргэ туох көмө оҥоһулларын билиһиннэрдэ. Онон уопсастыбанньык дьон бу ыстатыйаны анаан булан аахтахтарына, үгүһү билиэхтэрэ.
“Ыччакка туһаайыллыбыт «Норуоттар сомоҕолоһуулара — ыччат хараҕынан» былаһааккаҕа Саха сирин хомсомуола төрөөбүт күнүгэр – муус устар 3 күнүгэр Ыччат түмсүүлэрин күнүн биллэрэргэ, «Саха сирин норуоттарын Оҕо ассамблеята», “Саха сирин норуоттарын үгэстэрэ уонна култууралара” диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи тест-диктант суруйуу, араас омук ыччаттара улуустарынан бэлисэпиэтинэн айаннарын тэрийии курдук этиилэр киирдилэр.
«Култуура араастаһыыта – личноһы иитии олуга» диэн былаһааккаҕа үгүс этии киирдэ. Онтон сороҕун холобурдаатахха, үүнэр көлүөнэҕэ аналлаах норуоттары сомоҕолуур «Арассыыйа норуоттара: бырааһынньык, абыычай, үгэс», — диэн тосхолу оҥоруохха, норуоттар оонньууларын араас тэрээһиннэргэ туттуохха, сыл аайы национальнай култууралар бэстибээллэрин ыытыахха диэн этиилэр киирдилэр”, — диэн кэпсээтэ СӨ гражданскай уопсастыба сайдыытын миниистирэ Сардаана Гурьева “Норуот ассамблеята – сомоҕолуур күүс” диэн интервьютугар. Өрөспүүбүлүкэ норуоттарын ассамблеятын V сийиэһигэр 4 былаһаакка үлэлээбититтэн ити биири эрэ холобурдаатым. Атын 3 былаһааккаҕа эмиэ бэрт кэскиллээх чопчу этиилэр киирбиттэр. Бу туһунан “Саха сирэ” хаһыат бу нэдиэлэтээҕи нүөмэригэр ааҕыҥ.
СӨ Борокуратуурата иккис төгүлүн Аһаҕас форуму тэрийэн ыытта. Бу сырыыга кэпсэтии инбэлииттэр, кырдьаҕастар дьиэлэригэр олорооччулар бырааптарын көмүскээһин тула барда. Бу туһунан Ангелина Васильева сырдатта. Суруналыыс тоҕо: “Дьыала үп-харчы тиийбэтигэр буолбатах, киһилии сыһыаҥҥа, салайааччы кыаҕыгар сытар. Интэринээттэргэ олорооччуларга уопсастыбаҕа туһалаах буолалларыгар, киһилии хаачыстыбаларын сүтэрбэттэригэр, салгыы олоххо тардыһалларыгар туһуламмыт психологическай, реабилитационнай үлэ ыытыллыахтаах. Кинилэр бэрт түргэнник бэлэмҥэ үөрэнэн хаалаллар, бэл, таҥастарын суумматтар, тугу да гыныахтарын, үлэлиэхтэрин баҕарбаттар”, — диэн биир биллэр инбэлиит-актыбыыс бу санаатын холобурдаата? Ким бу курдук этиммитин уонна борокуратуура туох быһаарыыны ылыммытын “Инбэлииттэр дьиэлэрин кыһалҕалара” диэн матырыйаалтан билсиҥ.
“Эдэр саас” сайт бастыҥ 10 сонунугар Василий Егоров финалга тахсыытын туһунан Николай Попов суруйуута бастаата. Бу матырыйаалы интэриниэт-таһаарыыга 2292 киһи киирэн көрбүт. Иккискэ “Көрүүтүн таптахха, өлгөм аһы биэрэллэр” диэн бүгүҥҥү күҥҥэ оҕуруот аһын үүннэриигэ олус туһалаах сүбэни биэрбит Раиса Сибирякова матырыйаала таҕыста. Сүбэни 2074 киһи киирэн аахпыт.Үһүскэ “Дыгын оонньууларыгар ким кыайыай?” диэн матырыйаалынан эмиэ Николай Попов таҕыста. Бу матырыйаалы сайтка 1989 киһи киирэн аахта.
Елена ПОТОЦКАЯ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru