Үгүс нэһилиэнньэлээх пууннарга сибээс, интэриниэт хаачыстыбата тупсан, тыа дьоно социальнай ситимнэринэн хото туһанар буоллулар. Аҕыйах сылтан бэттэх, илин эҥээр улуустарыгар оптика утаҕын саха уолаттара тутан эрэллэр. «Итии чэй» рубрикаҕа «ЭкспертГрупп» ХЭУо салайааччыта Федор Скрябин ыалдьыттыыр.
Анивера АКИМОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
– Федор Вячеславович, тэрилтэҕит туһунан кылгастык кэпсээ эрэ. Ханнык улуустарга үлэлиигит?
– Биһиги тэрилтэбит 2015 сылтан саҕалаан өрөспүүбүлүкэ илин эҥээр улуустарыгар оптоволоконнай сибээс магистралын тутуутунан дьарыктанар. Олохтоох хампаанньабыт. Амма, Мэҥэ Хаҥалас, Уус Алдан улуустарыгар үлэлиибит. Сыл ахсын үлэбит ыыра кэҥээн иһэр. 2015 сыллаахха аммалары оптикаҕа холбоон, интэриниэт хаачыстыбата тубуста. Быйыл Мэҥэ Хаҥалас улууһугар салгыы үлэлиир былааннаахпыт. Майаттан чугас нэһилиэктэргэ уонна Уус Алдан, Амма нэһилиэнньэлээх пууннарыгар оптическай сибээс утаҕын тардыахпыт.
– Бу саас «Колымский экспресс» диэн дьоһун суолталаах бырайыак үлэҕэ киллэриллэн, Өймөкөөҥҥө диэри сибээс утаҕа тардыллан, өссө салгыы Магадаҥҥа «айаннаата». Хомойуох иһин, оптика утаҕа сир үрдүнэн тардыллан, хас даҕаны сиринэн тута алдьаммыта. Эһиги ситимнэргитигэр эмиэ алдьаныы таҕыста диэн истибитим.
– Аан бастакы эбийиэкпитин, Майаттан Аммаҕа диэри 150 килэмиэтир кэриҥэ усталаах ситими, нууччалыы эттэххэ, «навесной» ньыманан, ол эбэтэр сибээс тирэх мастарыгар (опораларга) кабель иилэн ыыппыппыт. Оттон сүрүн магистраль аныгы технология ирдэбилинэн сир аннынан барыахтаах. Оччоҕуна эрэ сибээс ситимэ быстыбат, итиэннэ көтөр-сүүрэр алдьаппат. Билигин сир аннынан барар магистраль Алтаҥҥа тиийэн турар. Сыл бүтүүтэ Аммаҕа тиийэрэ күүтүллэр.
Ордук булт кэмигэр ситими алдьатар түгэннэрэ тахсааччы. Онон, түгэнинэн туһанан көрдөһүөм этэ, биһиги тутууларбытыгар харыстабыллаахтык сыһыаннаһалларыгар. Алдьаныы-кээһэнии таҕыста даҕаны, сибээс барар. Сир аннынан тардыллар (70 см дириҥ) магистральнай ситим бөҕө туруктааҕын таһынан, сүүрбэччэ сыл сулууспалыыр кыахтаах.
– Оттон саахал таҕыстаҕына, төһө түргэнник чөлүгэр түһэрэҕит?
– Мэҥэ Хаҥалас улууһугар суһал биригээдэбит үлэлиир. Саахалы тута туората сатыыбыт.
– Эһиил Аммаҕа ыытыллыахтаах VII-с спортивнай оонньууларга стадиоҥҥа уонна күрэхтэһии буолар эбийиэктэригэр канал биэриэхтээххитин билэбин. Бу туһунан кылгастык кэпсээ эрэ.
– Спартакиадаҕа өрөспүүбүлүкэ бары улуустарыттан 6 тыһыынча кэриҥэ киһи кыттара күүтүллэр. Бу аҥаардас кыттааччылар эрэ. Хомойуох иһин, маннык улахан тэрээһиҥҥэ киһи барыта сылдьар кыаҕа суох. Онон, оонньуулар үөрүүлээх аһыллыыларын, спортивнай күрэхтэһиилэри өрөспүүбүлүкэ олохтоохторо тэлэбиисэр нөҥүө көрүөхтэрин сөп. Билигин интэриниэт хаачыстыбатын тупсарыыга бары күүспүтүн уурабыт. Чапчылҕаҥҥа, Бөтүҥҥэ оптика утаҕын тардыахтаахпыт. Матырыйаалын номнуо атыыласпыппыт. Спартакиада арыллыытын, сабыллыытын уонна да атын чаҕылхай түгэннэрин өрөспүүбүлүкэ бары олохтоохторо интэриниэт нөҥүө онлайн эрэсииминэн көрүөхтэрэ диэн эрэннэрэбит.
– Федор Вячеславович, илин эҥээр улуустарын нэһилиэктэрин барытын интэриниэтинэн хааччыйаргытыгар баҕарабыт. Үлэҕитигэр ситиһиилэри!
Анивера АКИМОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru