«Арчы дьиэтэ» духуобунас киинин уус-уран салайааччыта, алгысчыт, СӨ култууратын туйгуна Борис Михайлов-Айылҕан «Дьиэҕэ олоҥхолооһун» бырайыага олоҥхо декадатын чэрчитинэн ыытылынна. Бу бырайыак өбүгэлэрбит олоҥхоһуту бэйэлэрин дьиэлэригэр ыҥыран, оҕолорун-урууларын, чугас ыалларын кытыннаран истэр үтүө үгэстэрин сөргүтэр уонна сайыннарар соруктаах. edersaas.ru
Быйылгы бырайыак Светлана Алексеевна уонна Егор Петрович Оготоев балаҕан-дьиэлэригэр буолла. Олоҥхоһутунан СӨ култууратын туйгуна, Олоҥхо тыйаатырын артыыһа Валентин Исаков ыҥырылынна. Кини Былатыан Ойуунускай «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхотуттан быһа тардан толордо.
Валентин Гаврильевич: «1960-с сылларга олохтоох бибилэтиэкэбитигэр Ойуунускай 7 туомнаах кинигэтин аҕалбыттара. Онтон 3 туома «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олоҥхоҕо аналлаах этэ. Дьэ, бу олоҥхоҕо олус сөҕөн аахпыт кэрчиктэрдээх этим. Кэлин Саха АССР норуодунай артыыһа Гаврил Колесов Абааһы уолун ыллас диэбитигэр үөрэ-көтө сөбүлэһэн, улуу артыыһы кытары толорсор буола сылдьыбытым. Онтон ыла «Дьулуруйар Ньургун Боотуру» 4 түһүмэххэ арааран, 4 олоҥхо оҥорон, ханна да тиийдэрбин толоро сылдьабын», – диэн Гаврил Колесовтыын алтыспыт кэмнэрин ахтан-санаан ылла.
Борис Михайлов: «Урут олоҥхону учуонайдар эрэ дьарыктанар дьыалаларын курдук саныыр буоллахпытына, билигин судаарыстыбаннай бырагыраама ылылынна, олоҥхобут аан дойду уһулуччу үчүгэй айымньытынан билинилиннэ. Онон, оҕо уһуйааныттан саҕалаан, олоҥхо бэйэлээх бэйэтин уйатыгар – саха ыалын сылаас тыыннаах дьиэтигэр кэлэн истэ олордохпут. Этэргэ дылы, бары олоҥхонон саҥарар, «тыынар» буоллубут. Онон, маннык бырайыак салҕанан бара туруоҕар эрэллээхпит», – диэн олоҥхо дьоро киэһэтин кыттыылаахтарын ис сүрэҕиттэн эҕэрдэлээтэ.
Манна даҕатан эттэххэ, бу күн олоҥхо иһиллиэхтээх дьиэтин дьылҕа хаан бэйэтэ ыйан-кэрдэн ыыппытын курдук. Ол курдук, олоҥхону истээччилэр бу балаҕан-дьиэ тутуутун саҕалаабыт хаһаайын, бастакы професиональнай виртуоз-хомусчут, РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, чинчийээччи Петр Оготоев дьиэтигэр муһуннулар, кинини истиҥник-иһирэхтик ахтан аастылар. Петр Петрович олоҥхо өссө сэҥээриллэ илик кэмигэр аҕата Петр Васильевич «Элэс Боотур» олоҥхотун киэҥ эйгэҕэ таһааран, хас да омук тылыгар тылбаастаан, бүтүн институт да саҕалыы илик үлэтигэр ылсыбытын бэлиэтээтилэр. Петр өр сылларга ыра санаа оҥостон туппут мусуой-балаҕаныгар айбыта-туппута көрдөрүүгэ ууруллубут. Бииргэ төрөөбүт убайа, монументалист-скульптор, Арассыыйа Худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ Егор Петрович: «Быраатым Петр миигин олоҥхоһут уола уонна олус үчүгэй куоластаах эрээригин тоҕо олоҥхолообоккун диирэ. Кини бу балаҕанын олоҥхоһуттары олоҥхолотоору уонна ойууттары ойууннатаары оҥорбута», – диэн билигин биһиги ортобутугар суох Петр Оготоев аҕатыттан бэриллибит олоҥхоһут, ойуун дьоҕурдааҕын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.
Түмүккэ Борис Михайлов-Айылҕан Егор Оготоев дьиэ кэргэнэ олоҥхо дьоро киэһэтин тэрийбитигэр махталын тириэртэ уонна «Дьиэҕэ олоҥхолооһун» бырайыак кыттыылааҕа буолбуттарын туоһулуур сертификаты туттарда.
Бу бырайыак чэрчитинэн, 2010 сылтан саха ыалын сылаас дьиэтигэр оллоонноон олорон олоҥхону истэн кэллибит. Онон, мин санаабар, куорат да ыаллара олоҥхоһуту бэйэлэрин дьиэлэригэр ыҥыран оҕолорун, сиэннэрин түмэ тардан, Олоҥхо дьоро киэһэлэрин тэрийиини үгэс оҥостор кыахтаахтар эбит. Оччоҕо, олоҥхоһут толорор таһыма үрдээн, истээччи, сэҥээрээччи да эбиллэн иһиэ этэ.
Оготоевтар аҕалара Петр Васильевич 2020 с. – төрөөбүтэ 110, онтон Петр Оготоев 2021 с. төрөөбүтэ 60 сааһын туолуохтара.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Айталыын ВИНОКУРОВ түһэриилэрэ