Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүн иитинэн ыытыллыбыт сахалыы дьыктаан суруйуутун түмүгэ таҕыста. Үс киһи биэс сыананы ылла.
edersaas.ru
Санатан эттэххэ, Дьокуускай куоракка олунньу 10 күнүгэр үгэскэ кубулуйбут сахалыы дьыктаан ыытыллыбыта. Софрон Данилов “Оҕо саас туманнаах сарсыардата” айымньытыттан быһа тардыыны суруйтарбыттара. Быйылгы тиэкис тыла судургутун иһин, сурук бэлиэтигэр үгүс угаайылаах буолан биэрдэ. Ол иһин эбитэ дуу, биир даҕаны киһи сыыһата суох суруйбатах. Таба суруйууга уҥа-хаҥас бырахсыбыттар, оттон сурук бэлиэтигэр “өлөн түспүттэр”.
РФ Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын институтун доцена, филологическай наука хандьыдаата Дария Чиркоева биэс, түөрт сыананы ылбыт дьон ханна-туохха сыыспытын барытын кэпсээтэ: “Тиэкискэ сурук бэлиэтэ уустук, манна сиһилии араарыллыыта, санаа быстыыта, утарыта суолталаах этиилэр даҕаны бааллар. Онон быйылгы тиэкискэ сурук бэлиэтигэр алҕастар таҕыстылар. Ол гынан баран, тылы таба суруйууга сыыһа суоҕун кэриэтэ. Сорохтор “хайыы-үйэ” диэн тыл оннугар “хайы-үйэ”, “бүрүүкээбит” оннугар “бүрүкээбит” диэн суруйбуттар”, — диэн быһааран биэрдэ.
Тиэкис сурук бэлиэтигэр уустуктардааҕын учуоттаан, икки уонна үс алҕаһы таһаарбыт дьону аахсыбакка туран, бастыҥнарынан ааттаабыттар. Ол курдук, Федорова-Тастыгина Аанчык, Атласова Светлана, Шестакова Полина “5” сыананы ылбыттар. Оттон үчүгэй сыана Яковлева Лира, Иванова Марфа, Талбаана, Петухова Мария, Сергеева Саргылаана, Федорова Марианна, Андреева Евгения, Максимова Светлана, Мокрощупова Лада, Попова Анна Даниловна үлэлэригэр турбут.
Тэрээһин кэнниттэн Саргылаана Сергееваны кытта кэпсэттим: “Дьокуускайдааҕы педагогическай кэллиэскэ преподавателлиибин. Сахалыы дьыктааҥҥа аан бастакыбын кэллим. Быйыл дьыктааны кэллиэспитигэр ыыттыбыт. Ол иннинэ билэ-көрө таарыйа кэлбитим. Кэллиэскэ түмүкпүтүн бүгүн таһаардыбыт. Үс бастакы миэстэни ааттаатыбыт. Сурук бэлиэтигэр биир сыыһалаах устудьуон бастаата. Кэллиэс үлэһиттэрэ эмиэ кыттыбыттара. Олорго бастакы миэстэни англия тылын эдэр учуутала ылла. Кини эмиэ биир эрэ алҕастаах. Уопсайа, кэллиэс 21 үлэһитэ, 120 устудьуон кытынна. Үчүгэйэ диэн, саха тылын биридимиэт быһыытынан үөрэппэт устудьуоннар эмиэ бэйэлэрин баҕаларынан кэлэн суруйдулар. Устудьуоннар үгүстэрэ “ҥ” дорҕооҥҥо сыыһаллар эбит. Кимиэхэ даҕаны сыана туруорбатыбыт. Эһиил эмиэ көннөрөргө кыһалын, бэйэҥ билиигин үрдэт диэн ханна-туох алҕастаахтарын ыйан биэрдибит. Тус бэйэм, эһиил эмиэ дьыктааны кэлэн суруйар санаалаахпын”, — диэн санаатын үллэһиннэ.
Ити түөрт-биэс сыананы ылбыт дьон үгүстэрэ учууталлар, тыл үөрэхтээхтэрэ эбит. Арааһа, ол иһин, аттыбар олорор дьон, атын эйгэҕэ үлэлиир дьону кытта тэҥҥэ сыаналыыр сыыһа диэн этэллэр. Арай, тахсан иһэн биир кыыс “эһиил убайбын илдьэ кэлиэм, кини миигиннээҕэр үчүгэйдик суруйар” диирин иһиттим. Икки уол “эһиил эмиэ кэлиэхпит” дэһэллэрин истэн туоһуласпытым, биирдэрэ – университекка, иккистэрэ – Өрөспүүбүлэтээҕи балыыһаҕа үлэлииллэр эбит. Ону истэн, сахалыы дьыктаан сыалын-соругун ситэн эрэр дуу, диэх санаа күлүм гынан ааста.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru