Бүгүн, олунньу 21 күнүгэр, Эбээн Бытантай Саккырыырыгар үйэ тухары күүппүт үөрүүлээх түгэннэрэ үүннэ: саха сүөһүтүгэр аан маҥнай аныгы ирдэбилгэ сөп түбэһэр евро-хотон тутуллан, үлэҕэ киирдэ. Саҥа эбийиэги арыйыыга бырабыыталыстыба отчуоттуур бөлөҕүн салайан тиийэ сылдьар бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы-тыа хаһаайыстыбатын уонна ас-үөл бэлиитикэтин миниистирэ Петр Алексеев күндү ыалдьыт буолла. edersaas.ru
Петр Николаевич 231 саха сүөһүтүн көрөр-иитэр 23 үлэһиттээх “Бытантай” генофонда питомнига саҥа “дыбарыас” хотонноммутунан эҕэрдэлээн туран, хаһаайыстыба салайааччыта Константин Гороховка министиэристибэ аатыттан МТЗ-82 тыраахтары кытта оттуур тэриллэри — ротор охсору, пресс-подборщигы, кыраабылы, погрузчик атырдьаҕын бэлэхтииллэрин туоһулуур кумааҕыны туттарда. Миниистир сыаналаах бэлэх айаннаан иһэрин, Үөһээ Дьааҥыны ааспытын иһитиннэрдэ. Онон дьэ, хайа муҥун, “бытантайдар” аны кыстыыр отторун бэйэлэрэ булуналлар ини.
Былырыын баччаҕа эмиэ П.Н.Алексеев салалтатынан отчуокка тиийэ сырыттахпытына, өлө илик эһэ тириитин үллэстибиккэ дылы, хотону ханна тутары кыайан быһаарсыбакка, мөккүһэ олороллоро. Кустуур олохтоохторо: “Биһиэхэ тутуҥ. Хаһаайыстыба көстөҕүнэ, биһиги эстэбит”, — диэбиттэрэ. Оттон улуус дьаһалтата “улуус киинигэр тутулуннаҕына, бородууксуйа (үүт, сүөгэй) батарыгар кыһалҕа суох буолуо” диэн санаалааҕа. Былаас өттө баһыйан, тутуу түөрэҕэ Саккырыырга түспүтэ. Кустуурдар кураанах хаалбаттар: ыччат, субан сүөһүнү төлөһүтүүгэ үлэлиэхтэрэ.
Миниистири солбуйааччы, тыа сирин сайыннарыыга уонна АПК инновациятыгар, инвестициятыгар департамент салайааччыта Николай Петров этэринэн, 2017 сыллааҕы бүддьүөккэ Саккырыырга саҥа хотону тутууга үп көрүллэн баран сарбыллыбыта. Онтон Ил Дархан өйөөн, күһүөрү үбэ-харчыта эрдэ көрүллүбүт кээмэйинэн быһыллан, быһаарыллан, тыырыллыбыт. Инньэ гынан, 45 мөл. 607 тыһ. солк. кээмэйдээх үлэни министиэристибэ тутууга дириэксийэтин сакааһынан Чурапчыттан “СГ-Строй” ХЭУо бэдэрээттэһэн толорбутун үрдүнэн 17 мөл. солк. биэрэр иэстээх хаалбыттар. Николай Ильич тэрилтэ салайааччыта Георгий Сивцев Эбээн Бытантай ырааҕын аахсыбакка, бэйэтин бизнеһин хаалларан туран, тутууга эппиэтинэстээхтик, кыһамньылаахтык сыһыаннаспытын бэлиэтиир.
Дьэ, онон хайалар быыстарыгар 120 төбө сүөһү турарыгар суоттаммыт 90 м усталаах, 12 м туоралаах, онно сыһыары үлэһиттэр таҥналларыгар, сынньаналларыгар аналлаах 15 м х 12 м “подсобка” хостордоох ЛМК технологиянан тутуллубут аныгы киэҥ-куоҥ, сырдык-ыраас хотон дьэндэс гынна. Толору хааччыллыылаах: сүөһүнү уулатыы, ынаҕы ыаһын, сааҕы күрдьүү барыта механизация көмөтүнэн толоруллар буолуо. Манна хаһаайыстыба 80-ча ынаҕын ыахтара. Үүт сойутар эмиэ көрүллэр. Быйыл кыһын күүстээх тыал иккитэ төхтүрүйэн, саҥа хотону тургутан көрбүтүн тулуйбут. Онон Эбээн-Бытантай олохтоохторо саха сүөһүтүн харыстаан илдьэ хаалбыт үтүөлэригэр бастакынан саҥа аныгы хотонноммут дьон сиэринэн үөрүүлэрэ үрдэ суох. Аны «бытантайдартан» таһаарыылаах, өрө күүрүүлээх үлэ эрэ эрэйиллэр.
Василий НИКИФОРОВ, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Екатерина ЗАХАРОВА хаартыскаҕа түһэриилэрэ.