Баан каартатын кытта сибээстээх түөкүннээһин угаайытыгар киирэн биэрбэт туһугар сэрэтэр үлэ нэһилиэнньэҕэ тиһигин быспакка ыытыллар. Полиция да өттүттэн, сонуннары киэҥник тарҕатар ситимнэр да өттүлэриттэн. Ол эрээри, өс киирбэх, дьону итэҕэйимтиэ киһи син биир киирэн биэрэ турар.
Аҥардас биир Мииринэй оройуонугар хас да оннук чахчы тахсыбытын туһунан СӨ ИДьМ-тын пресс-сулууспата иһитиннэрэр.
Ол курдук, Удачнай куоракка олорор дьахтарга «бөдөҥ коммерческай баан үлэһитэбин» диэн биир киһи эрийэн, дьахтар каартатын түөкүттэр «алдьата» сатаабыттарын, ол иһин каартаны блокируйдаабыттарын туһунан эппит. Ол блокировканы «устар» наадаттан, каартатын нүөмэрин, эпэрээссийэни толорор коду (төлөпүөнүнэн смс-иһитиннэрии кэллэҕинэ) этэригэр көрдөспүт. Дьахтар «баан үлэһитэ» тугу эппитин барытын толорбутун кэнниттэн, счетуттан 200 тыһ. солк. тахса суумманы устубуттар.
Итинник схеманан Чернышевскай бөһүөлэгин олохтооҕуттан 21.800 солк., оттон Мииринэй олохтооҕуттан – 37 тыһ.солк. ылбыттар.
Мииринэй куорат өссө биир олохтооҕо, 58 саастаах дьахтар, полицияҕа тыллаабытынан, кини баанын каартатыттан 30 тыһ.солк. тахса суумманы албыннаан ылбыттар. Эмиэ биир эдэр киһи «баан үлэһитэбин» диэн эрийэн отоойкоҕо олордубут.
Итинник түбэлтэлэр тахса туралларынан, полиция өссө төгүл сэрэтэр:
- Өскөтүн «баан үлэһитэбин» диэн эрийэн, каартаҥ ол-бу буолбутун туһунан этэн баран, каартаҥ бары дааннайдарын көрдөөтөхтөрүнэ, итэҕэйимэ! Эйиэхэ түөкүн эрийбит! Кини тугу этэрин толоруоҥ оннугар, тута бааҥҥа бара сырыт.
- Өскөтүн ким эрэ итинник эрийэн дуу, смс-иһитиннэрии ыытан дуу, чугас киһиҥ дьыалаҕа түбэспитин, ол онтон быыһыырга харчы наадатын туһунан эттэҕинэ: бастатан туран, ол чугас киһигэр эрийэн, кини ханна баарын билиэхтээххин. Өскөтүн төлөпүөнүн ылбат буоллаҕына, ол эрийбит киһиттэн аймаҕын полиция ханнык отделыгар илдьибиттэрин ыйытан баран, ол отдел дьуһуурунай чааһыгар эрийэн, оннук ааттаах киһини итиннэ аҕалбыттарын-суоҕун, ким ол дьыаланан дьарыктанарын бил. Ону тэҥэ, чугас киһиҥ ханна баарын билиэн сөптөөх дьоҥҥо (доҕотторугар, аймахтаргытыгар, бииргэ үлэлиир дьонугар) эрийэн, эмиэ ыйыталас.
- Өскөтүн суотабай төлөпүөҥҥэр “бу счекка харчыта ыыт” диэн билэр киһиҥ аатыттан смс-иһитиннэрии кэллэҕинэ, ол нүөмэргэ эрийимэ, эрийдиҥ эрэ счеккуттан харчыгын устуохтара. Итинник смс-иһитиннэриилэр үксүгэр атын регионнартан кэлэллэринэн, нүөмэр кодун болҕойон көр.
- Өскөтүн ханнык эрэ радиостанцияттан бириис сүүйбүтүҥ, ону кэлэн ыларыҥ туһунан иһитиннэрии кэллэҕинэ, бастаан ол радиостанцияҕа эрийэн ыйыталас, тугун-ханныгын бил. Ханнык да радиостанция лотерея оонньоторугар харчы көрдөөбөт.
- Өскөтүн төлөпүөҥҥэр эн нүөмэргин спам-тарҕатыыттан көмүскүүр эбэтэр суотабай оператор ыытар акциятыгар кытын диэн этиилээх смс-иһитиннэрии кэллэҕинэ, итэҕэйимэ – ыйбыт ссылкаларын баттаан, ити “босхо” көмө иһин 100-150 солк. сүтэриэҥ, оттон спам-тарҕатыы син биир кэлэ туруо.
- Өскөтүн “суотабай оператортан эрийэбит, счеккун толороргор бааныҥ каартатын пин-кода наада” диэтэхтэринэ, олох итэҕэйимэ, киирэн биэримэ!
Сэрэххитин сүтэримэҥ, болҕомтолоох буолуҥ!
Биһиги корр., «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: интэриниэттэн.