Өрөспүүбүлүкэҕэ үлэлиир саастаах дьон 18%-ра тиийинэн олоруу алын кээмэйиттэн кыра дохуоттаахтар. Мантан сиэттэрэн, бырабыыталыстыба дьадайыыны утары кэккэ миэрэлэри ылыммыта. Муус устар бүтэһигэр Ил Дархан элбэх оҕолоох ыалларга уонна кыаммат дьоҥҥо көмөлөһөр туһунан ыйааҕа тахсыбыта.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Егор Борисов “Сүрүн ыйытыы” биэриигэ: “Бүддьүөккэ төһө да уустук балаһыанньа үөскээтэр, ылыммыт социальнай эбэһээтэлистибэлэрбитин толоруохпут. Хамнас, тыа хаһаайыстыбатын, социальнай көмүскэл үбүлээһинин тыытыахпыт суоҕа”, — диэн эттэ.
Холобур, былырыын социальнай көмүскэлгэ 11 миллиард солкуобайтан тахса суумалаах көмө оҥоһуллубута. Быйылгы бүддьүөккэ 23 миллиард көрүлүннэ. Өрөспүүбүлүкэҕэ билигин 180 тыһыынча киһи араас чэпчэтиилэринэн, субсидияларынан туһанар. 21 тыһыынча элбэх оҕолоох ыал баар, кинилэр оҕолорун ахсаана — 72 тыһыынча.
Кэнники сылларга Арассыыйа нэһилиэнньэтин ахсаана көҕүрүү турар, арай 10 региоҥҥа киһи ахсаана эбиллэр. Саха сирэ бу уон иһигэр киирэр. Уһук Илиҥҥэ кэнники уон сылга бу хайысханан бастакы миэстэҕэ сылдьар. Төһө да өрөспүүбүлүкэ тас өттүгэр көһөн барыы баар буоллар, төрөөһүн үрдүк буолан, нэһилиэнньэ ахсаана эбиллэр.
Ил Дархан Саха Өрөспүүбүлүкэтэ олохтоммута 100 сылыгар, 2022 сылга нэһилиэнньэ ахсаана 1 мөлүйүөн буоларын ситиһэргэ сорук туруорбута. Онуоха элбэх оҕолоох ыаллары, кыаммат дьону өйүүр миэрэлэр ылыллыбыттара. Ол туһунан сиһилии суруйан турабыт.
Ол чэрчитинэн:
* Оҕоҕо бэриллэр босуобуйа балтараа төгүл улаатыаҕа. Бу көмө ыйдааҕы тиийинэн олоруу алын кээмэйиттэн кыра дохуоттаах дьоҥҥо бэриллэр. 18 саастарын туола илик оҕолор өрөспүүбүлүкэҕэ баар мусуойдарга босхо сылдьыахтара. Маны таһынан, биэстэн элбэх оҕолоох дьиэ кэргэн чилиэннэрэ өрөспүүбүлүкэ уонна муниципальнай тэриллиилэр бас билиилэригэр баар култуура уонна спорт тэрилтэлэригэр босхо сылдьар кыахтаныахтара.
* Ыарахан балаһыанньаҕа түбэспит кыаммат дьоҥҥо уонна ыалларга аадырыстаах тус көмөнү оҥорууга 2 төгүл, үлэтэ суох дьон дьарыктаах буолууларын хааччыйыыга 3 төгүл, тыа сиригэр уопсастыбаннай үлэни тэрийиигэ 3,5 төгүл, үлэ көрдүүр дьону быстах үлэнэн хааччыйыыга 7 төгүл үбүлээһини улаатыннарыахтара.
* Ону тэҥэ, социальнай хантараак бырагырааматын үбүлээһинэ эмиэ 1,5 төгүл эбиллиэҕэ.
* 2018 сылтан чэпчэтиилээх тарыып көрүллүбүт оройуоннарыгар, олорор дьиэни уотунан ититиигэ холботторууга, сорох дьон тус аадырыстаммыт көмөнү ылалларыгар барыта 25 мөл. солк. көрүллүөхтээх. Бу көмө гааһынан уонна киин ититиигэ холбонууга эмиэ сыһыаннаах.
* Ил Дархан уурааҕар элбэх оҕолоох кыаммат ыалларга төрүүр дьиэттэн тахсарга кыһыл оҕо таҥаһын кэмпилиэгин, спортивнай уонна үөрэнээччи куорматын атыылаһарга ый аайы төлөбүр оҥоһуллуохтааҕа, 3 сааһыгар диэри оҕо аһылыгынан хааччыйыы көрүллүөхтээҕэ ыйыллар.
* Оҕо үс сааһыгар (элбэх оҕолоох ыалларга 6 сааһыгар) диэри быраас ырысыабынан босхо эминэн хааччыйыы баар буолуо.
* Кыаммат ыаллар оҕолорун эбии үөрэхтээһин (араас сайыннарар куруһуоктар) судаарыстыбаннай тэрилтэлэригэр сырытыннарыахтара.
* Профессиональнай үөрэх тэрилтэлэригэр күнүскү (очнай) көрүҥ устудьуоннарыгар социальнай истипиэндьийэ диэн баар буолуо. Устудьуон кыаммат ыал оҕото буоллаҕына, сылга биирдэ дьиэтигэр баран кэлэр бырайыаһа төлөнүөҕэ.
* Сокуоннай саастарын туола илик 10-тан элбэх оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ олорор усулуобуйаны тупсарыыга биир кэмнээх социальнай көмө оҥоһуллуоҕа. Маны ылар туһуттан дьиэ кэргэн Уопсай реестргэ турбут буолуохтаах. Бу реестргэ, билиҥҥи туругунан, 5 ыал киирэ сылдьар.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
Хаартыскалар: Андрей Сорокин түһэриитэ уонна интернеттэн ылылынна.