Орто Халымаҕа, күн бүгүҥҥү туругунан, Алаһыай өрүс таһыма 8,63 миэтэрэҕэ тэҥнэстэ. Сыбаатайга уу кыралаан, ол эбэтэр сууккаҕа 1 сантимерынан түһэрэ бэлиэтэнэр буоллаҕына, Арҕахтаахха сол да эбиллэ турар, сууккаҕа 10 см кэриҥэ уу кэлэр.
Бу бөһүөлэккэ кыралыын-улаханныын 587 киһи олорор, 400-чэкэ сылгы, сүүстэн тахса ынах сүөһү баар. Бүгүҥҥү туругунан, 39 ыал уһаайбатын иһинээҕи тутуулара (тэпилииссэтэ, булууһа, сарайа, харааһа уо.д.а.), 18 ыал дьиэтэ ууга турар. Социальнай тутуулартан алын кылаастар үөрэнэр оскуолалара, мастарыскыай, хараас ууга бардылар.
Дизелинэн үлэлиир электро-ыстаансыйа – нэһилиэккэ тыын суолталаах эбийиэк. Ыстаансыйа дьиэтэ үрдүк атахха турар буолан, билиҥҥитэ ууга ыллара илик (40 см хаалла), дизелистэр мотуордаах оҥочонон сылдьан үлэлииллэр. Олохтоохтор сүөһүнү-сылгыны эрдэ уу ылбат сиригэр көһөрбүттэрэ эрээри, уу кэлиитэ тохтообот буолан, өссө кураанах сири көрдүүллэр. Оттуур сиргэ эмиэ наадыйаллар. Ойуһардаах дьаһалтата ходуһа биэрбитин мотуордаах оҥочонон баран көрөн кэлбиттэрэ, хомойуох иһин, эмиэ уунан көрөн олорор эбит.
Нэһилиэк баһылыга Алексей Николаевич Сивцев этэринэн, бөһүөлэк тула өттө, ол иһигэр оттуур ходуһа, мэччирэҥ барыта ууга олорор. Уу кэлэрин бэлэмнээх көрсүбүттэр эрээри, маннык уһуннук туруо дии санаабатахтар. Хоту дойду хоһуун дьоно олорон биэрэр санаалара суох, уу кытыытынан кыра-кыралаан оттоон эрэллэр, син чордоон, уон-уон биэс бугулу туруорбуттар.
Кэлбит уу син түһүө турдаҕа, оччотугар манна биир кыһалҕа күөрэйиэҕэ. Ирбэт тоҥноох хотугу сиргэ дьиэни-уоту хара муосталаан, атахтарга туталлар. Онон уу ылбыт дьиэлэрин, ол иһигэр тэрилтэлэр, хара муосталарыгар кутуллубут буор уларытыллыахтаах. Саҥа буору хантан да ылар кыахтара суох буолан, арҕахтаахтар аныгы матырыйаалы – базальты – аҕаларга туруорсаллар. Бу боппуруос сайыҥҥы сылаас кэмҥэ быһаарыллара ирдэнэр.
Екатерина ЗАХАРОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru сайтка анаан.