Тапталлаахтар күннэрин көрсө саха биллэр-көстөр дьоно сүрэхтэрин аҥарын хайдах булбуттарын туһунан ыйыталастыбыт.
Айталина Лавернова, киинэ уонна тыйаатыр артыыската:
— Биһиги биир үөрэххэ туттарсыбыт буоламмыт, аан бастаан абитуралыы сылдьан билсибиппит. Онно үчүгэйкээн бэйэлээх уолу өйдөөн көрбүтүм. Онтон олох даҕаны однокурснигым буолан хаалбыта! Бастакы кууруска улаханнык кэпсэппэт этибит, куруук дьээбэлиирэ уонна куотан хаалара, мин онуоха кыыһырар этим. 2-с кууруска айымньылартан быһа тардыыларга иккиэн тапталлаахтары эҥин оонньоон, дьэ, киһи быһыытынан хайдаҕын үчүгэйдик билбитим. Онтон улам-улам сөбүлээн испитим уонна 3-с кууруска күүскэ-күүскэ таптаан кэбиспитим. 4-с кууруска күһүн ыал буолбуппут.
Алексей Павлов, Үүнэр көлүөнэ тыйаатырын уус-уран салайааччыта:
— Артыыс буолар баҕа санаа үүйэ-хаайа тутан, артыыс идэтигэр үөрэммит киһи диэн 1978 сыл сайыныгар дьоллоох Дьокуускай куоракка кэлбитим. Саха сиригэр оччолорго артыыс идэтигэр үөрэтэр үөрэх суох эбит этэ. Ол иһин арыый даҕаны майгынныыр үөрэх диэн, Дьокуускайдааҕы культурнай-сырдатар училище режиссерскай салаатыгар туттарсар буолбутум. Арай бастакы эксээмэммит буолар күнэ үүннэ. Мин баспыттан атахпар диэри ыбылы киэргэнэн, джинсы көстүүммүн тиирэ кэтэн, лакированнай бачыыҥкабын ыга анньынан, «Шипр» одьукулуону үрдүбэр саба куттан, «первый парень города» курдук сананан, эксээмэн туттара бардым. Айар талааммытын көрүү этэ. Долгуйбуппун, эксээмэнтэн куттанарбын биллэримээри, бөтүүк курдук чыначчы туттан, эксээмэн туттара кэлбит кыргыттар, уолаттар быыстарынан кэбиниэт ааныгар тиийэн, киириэхтээх уочараппын билээри, ааҥҥа ыйаммыт испииһэги көрөбүн. Арай Михайлова Мотя диэн кыыс кэнниттэн киирэр эбиппин. Эр санаабын барытын киллэрэн, доргуччу ыйытааччы буоллум: «Михайлова диэн кимий?»— диэн. Арай кэннибэр симик баҕайы саҥа: «Мин», — диэтэ. Эргиллэ биэрбитим, нарын, олус ис-киирбэх, кэрэ кыыс турар эбит. Кыыһы көрөөт даҕаны, сүрэҕим хайдах эрэ сып-сылааһынан «мөҕүл» гынна. Онтон ыла ол Мотя Михайлова диэн кыыспар хайдах эрэ истиҥник сыһыаннаһар буоллум. Сылдьарым былаһын тухары болҕомтотун тарда сатыыбын. Соруйан кинилиин эрэ мөккүһэбин. Туох эрэ ыараханы көтөҕөн мадьарытан истэхпинэ, уун-утары иһэр буоллаҕына, кыбыстан сиргэ тимириэхпин сир кытаанах, халлааҥҥа көтүөхпүн халлаан ыраах буолар. Помидор курдук кытаран баран, көрбөтөх курдук туттан ааһабын. Ити курдук, икки аҥаар сылы быһа бииргэ үөрэммиппит. Иккиэн даҕаны тыа килбик оҕолоро буолан, сөбүлэһэрбитин кистээн, сүрэхпит кистэлэҥ ымыыта гынан, истиҥ иэйии оҥостон сырыттахпыт. 1980 сыллаахха «Хомус» диэн ааттаах училищебыт тутар этэрээтигэр киирэн үлэлии бардыбыт. Онно дьэ дьылҕабыт холбообута. Тутар этэрээппит үлэлиир сирбитигэр тиийээтин кытта, иккиэн түүл түһээбит эбиппит. Мотя түһээтэҕинэ, мин тапталга билинэн, рулон уп-уһун таҥаска сурук суруйбут үһүбүн. Оттон мин эмиэ дьикти түүлү түһээбитим. Арай Мотя биһикки өрүс кытылыгар турар хараабылга баарбыт. Пираттар курдук дьон эккирэтэллэр. Мотя биһикки куотан кытылга тахсабыт, арай кытылга биир маҥан таҥастаах,төбөтүгэр хонуу сибэккититтэн бастыҥа курдугу кэппит кыра кыыс оҕо турар. Кини биһиэхэ ыллык суолу ыйан биэрдэ. Биһиги сиэттиспитинэн ол ыллык устун сүүрэ турдубут. Ол курдук иккиэн тэбис-тэҥҥэ дьикти-дьиибэ түүллэри түһээбиппит. Тутар этэрээккэ үлэлии сылдьан, аны ыаллаах буола оонньоотубут. Мотя биһикки ыал ийэлээх аҕата буоллубут. Этэрээт байыастарыттан биэс оҕолоох буоллубут. Ити оонньообуппут оҕус буолла диэбит курдук, тутар этэрээккэ сылдьан дьиҥнээхтии ыал буолан хаалбыппыт. Ити 1980 сыл күһүнүгэр. Сэтинньи ыйга Горнай оройуон Маҕараһыгар учууталбыт Иван Иванович Бурцев бииргэ үөрэнэр о5олорбутун таһааран, сельсовекка биһигини үөрүүлээх быһыыга-майгыга регистрациялаан сибидиэтэлистибэ ылбыппыт. Устудьуоннарга сэмэй уруу остуола тэриллибитэ. Оттон Дьокуускайга ахсынньы ыйга аны куорат саахсатыгар регистрацияламмыппыт, иккис эр-ойох буолуу сибидиэтэлистибэтин ылбыппыт. Онон, ыал буолбуппутун туоһулуур икки сибидиэтэлистибэлээхпит.
Айгылаан Сорокин, ырыаһыт, «Саха» НКИХ ыытааччыта:
— Мин кэргэммин Маринаны 2005 сыллаахха «Киин» араадьыйатыгар үлэлии кэлбит күнүм сарсыныгар көрсүбүтүм. Джинсы дьууппалаах, ачыкылаах, кыһыл колготкалаах этэ. Кинини көрөөт, тута сөбүлээбитим. Арааһа, «любовь с первого взгляда» диэххэ сөп. Кини оччолорго араадьыйаҕа операторынан үлэлиирэ, ол кэннэ Динара диэн ааттанан ыытааччы буолбута. Элбэхтэ бииргэ эфирдиир этибит. Ол сыл Саҥа 2006 дьылы студияҕа түүн 12:00 ч. бииргэ көрсүбүппүт. Хомойуох иһин, биһигини билиһиннэртээбит, көрсүһүннэрбит «Киин» араадьыйабыт ол сыл сабыллан хаалбыта. Онтон иккиэн аны «Сахалыы Викторияҕа» үлэлии киирбиппит. Манна үлэлии сылдьан, 2007 сыл сэтинньи 30 күнүгэр Хатас дьаһалтатыгар регистрацияламмыппыт (кэргэним 20 сааһын туолан пааспарын уларыттара биэрбит буолан, куорат саахсатыгар сайабылыанньа биэрэргэ хойутаан хаалбыт этибит), ол сарсыныгар, ахсынньы 1 күнүгэр, мин дойдубар Төҥүлүгэ олус үчүгэйдик сыбаайбалаабыппыт. Бу сыл бүтүүтэ 10 сылбытын бэлиэтээри сылдьабыт. Икки оҕолоохпут. Уолбут Кирилл Хатас оскуолатыгар быйыл бастакы кылааска киирдэ. Кыыспыт Айсаана оҕо саадыгар сылдьар.
Дьиктитэ диэн, кэргэним аҕата Василий Николаевич диэн, мин эмиэ Василий Николаевичпын. Мин бу аймахха үһүс Василий Николаевичпын. Кэргэним ийэтин эдьиийин кэргэнэ эмиэ Василий Николаевич. Кэргэним уонна мин аҕам иккиэн атырдьах ыйын 21 күнүгэр төрөөбүттэр, кэлин бу күн эдьиийим кыра кыыһа төрөөбүтэ. Мин аҕам Николай Николаевич, кэргэним убайа эмиэ. Мин быраатым Александр Николаевич, кэргэним улахан убайа эмиэ. Иккиэн Диана Дмитриевна диэн балтылаахпыт.
Людмила Захарова («Саха» НКИХ спортивнай комментатора Дьулустаан Захаров кэргэнэ):
— Мин 11-с кылааска үөрэнэ сылдьыбытым, кини 1-гы куурус устудьуона этэ. Кафеҕа кини табаарыһын уонна мин дьүөгэлэрбин кытары аан бастакыбытын көрсүбүппүт. Ол кэнниттэн кэпсэтэр, киинэлэргэ, кафеларга сылдьар буолбуппут. Икки аҥаар сылынан холбоспуппут.
Дьулустаанныын биһиги иккиэн биир дэриэбинэттэн сылдьабыт, мин эрдэттэн кинини көрөн билэрим, кини эмиэ.
Төрөөбүт нэһилиэкпитигэр Павловскайга сахалыы уруу тэрийбиппит. Билигин үс оҕолоохпут, улахаммыт 6 сааһа, иккиспит 5 сааһа, уолбут 2-тин туолаары сылдьар.
Лидия Гасанбалаева, Саха сирин Кэрэ куота:
— Биһиги кэргэмминээн 2014 сыллаахха Ыччат баалыгар билсибиппит. Оттон 2015 с. муус устар ыйыттан кэпсэтэн саҕалаабыппыт. Гасан миигин КВН-ҥа дьүүллүүр сүбэҕэ ыҥырбыта. Ол кэмтэн ыла биһиги чугастык билсэн барбыппыт. Киэһээ аайы үлэ чааһын кэнниттэн Кыайыы болуоссатыгар эбэтэр «Триумф» муостатыгар күүлэйдиирбитин сөбүлүүр этибит, билигин даҕаны халлаан сылааһыгар сибиэһэй салгынынан тыына, хаама тахсааччыбыт. Сыбаайба туһунан кылгастык кэпсээтэххэ, «миэхэ кэргэн тахсыаҥ дуо?» диэн эҥин суоҕа, боростуойдук буолуохтааҕын курдук, тута сыбаайбаҕа тэринэн саҕалаабыппыт. От ыйын 30 күнүгэр холбоспуппут. Күммүт-дьылбыт чугаһаан истэҕин аайы олус үөрэрбит уонна долгуйарбыт.
— Мин кэргэним аата Вероника диэн. 2007 с. сүрэхпитин холбообуппут. Быйыл номнуо онус сылбыт (үбүлүөй).
Тапталлаах кэргэммин кытта төрөөбүт күммүт, ыйбыт, сылбыт бука барыта биир.
Мин 2004 с. үөрэхпин бүтэрэн баран, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Хара с. «ЧЭБДИК» култуурунай кииҥҥэ эдэр исписэлиис үрдүк аатын сүгэн үлэлии тиийбитим. Саҥа үлэһит тэтимнээх үлэтэ саҕаламмыта. Ол үлэлии сылдьан, 2005 с. Верониканы кытта билсибитим. Тута харахтыын хайҕаһан, сүрэхтиин сөбүлэһэн бииргэ сылдьыбыппыт. 2006 с. бииргэ олорбуппут. 2007 с. сокуоннайдык холбоспуппут. Тапталбыт туоһута икки уол оҕолоохпут.
Олег Колесов-Талбан, «Саха» НКИХ суруналыыһа, ыытааччы:
— Биһиги кэргэмминиин — Сэргэлээх сэргэх ыччатабыт. Мин 2-с кууруска, кини 3-с кууруска үөрэнэр эрдэхпитинэ сабыс саҥа 68-с куорпус арыллан үлэҕэ киирдэ. Күһүн хойутаан, сэтинньи саҕана дьэ уопсайбытыгар киирбиппит. Онно ИФКиС-тэр, ФИЯ-лар, ФЯФиК-тар уонна психологтар буолан олохсуйбуппут. Уопсай саҥа буолан хомуйуу, тэринии, сууйуу-сотуу, миэбэли таҥыы үлэтэ хара баһаам этэ. Ол кэмнэргэ ИФКиС ФИЯ-лыын уонна ИФКиС ФЯФиК оҕолорун кытта олус элбэх киһи ыал буолбута. Сорохторун урууларын мин ыыппытым. Оттон ФЯФиК уонна ФИЯ диэн биһиги арааһа соҕотох буолуохпут. Кэргэним омук тылын тылбаасчыта идэлээх. Онно биир секторга кэккэлэһэ, биир куукуналанан, бииргэ аһаан-сиэн, оонньоон-көрүлээн, бырааһынньыктары тэрийэн олус сэргэхтик олорбуппут. Кыстыгы этэҥҥэ туораан, сааскы кэмҥэ үктэммиппит, онно биһиги тапталбыт уота саҕыллыбыта. Оттон дьэ бэйэ-бэйэбитин билсиһэн, харахпытынан хайҕаһан, икки сыл курдук билсэн баран ыал буолбуппут. Уруубут оччолорго «Кастл-Хаус» сынньалаҥ кииҥҥэ буолбута. Аймахтарбытын, доҕотторбутун ыҥыран бырааһынньыктаабыппыт. Сыбаайба билигин олус уларыйда. Оччолорго билиҥҥи курдук «кэнди бар», «фотозона», фотограф, видеооператор эҥин диэн олох суоҕа. Эстрада эйгэтигэр үлэлиир буоламмын, доҕотторум көмөлөрүнэн олус бэһиэлэй, элбэх ырыалаах-тойуктаах, үнкүүлээх-битиилээх умнуллубат киэһэ ааспыта. Ыал буолан да баран уопсайга олорон, университеты бүтэрбиппит. Бэһис кууруска үөрэнэ сылдьан ийэ-аҕа буолар дьолун билбиппит.
Санита Ай, эстрада ырыаһыта:
— 2009 сыллаахха Култуура коллеһын бүтэрбитим. Учууталларым — Светлана, Егор Неустроевтар. Эстрада тыйаатырыгар үлэлии кэлбитим. Онно миигин таба көрөн, сезон аһыллыытыгар гала-кэнсиэркэ кытыннарбыттара. Кулиса кэннигэр долгуйа турдахпына, аттыбар Эрхаан кэлэн турда. Мин кинини Эрхаан диэн көрөн эрэ билэбин. Долгуйан төлөпүөнүн хаһа-хаһа, кэпсэтиини хайдах саҕалыан билбэккэ турбута. Оннук өр баҕайы туран, төттөрү-таары хаамыталаан баран, дорообото да суох, Эрхааммын диэн билсибэккэ да сылдьан: » Эн хас ырыалааххыный? Миигин кытта гостуруолга барсаҕын дуо?» — диэн ыйытта. Соһуйан хааллым. Ол саҕана Саха эстрадатын тыйаатырыгар үлэлиэм иннинэ эрэстэрээҥҥэ официанткалыы сылдьыбытым. Ол иһин аккаастаан кэбистим. Куоракка ханна эмит ыллатыам диэн төлөпүөнүм нүөмэрин ылбыта уонна ол киэһэ эрийбитэ. Нүөмэрбин сөпкө биэрбиппин дуо диэн бэрэбиэркэлээбитэ. Бастаан көрөн баран тапталым диэн санаабатаҕым, астымматаҕым.
Эрэстэрээҥҥэ үлэлии сырыттахпына кофе иһэ кэлээччи, мин үлэлиирбин көрөн олорор буолааччы. Хас да күн оннук сылдьыбыта. Онтон: «Манна үлэлээн бүт. Эйигин илдьэ сылдьан ыллатыам, маннааҕар элбэх харчыны төлүөм,» — диэбитэ.
Ол саҕана Эрхаан «Старый город» диэн эрэстэрээҥҥэ арт-дириэктэрдиир этэ. Арааһынай биэчэрдэри ыытар этэ. Онно миигин ыҥыран ыллатар буолбута. Оннук доҕордоһуубут саҕаламмыта. Гостуруолга айаннаабыппыт. Онно сылдьан чугаһыспыппыт, харах-харахпытынан хайҕаһан тапталбыт устуоруйата саҕаламмыта.
Онтон икки сыл курдук бииргэ олорбуппут. 2011 с. алтынньы 8 күнүгэр Саха тыйаатырыгар уруу-кэнсиэр тэрийбиппит.
Билигин Эстрада тыйаатырыгар үлэлии-хамныы сылдьабыт. Үс уол оҕолоохпут.
Чэлгийээнэ Бахсырова, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru