Гамбург куорат (Германия) уонна Саха гимназията (Саха сирэ) “Доҕордоһуу күргэтэ” (“МосТы” Гамбург-Якутск) бырайыакка илии баттаһан үлэлээбиттэрэ номнуо 5 сыл буолбут. Бырайыак иитинэн оскуола оҕолоро уонна учууталлар бөлөҕүнэн миэстэтигэр тиийэн үөрэнэллэр, уопут атастаһаллар.
Саха гимназиятыгар бырайыак чэрчитинэн кэлбит 13 оҕолоох бөлөх түмүктүүр тэрээһинэ буолан ааста. Германияттан кэлбит уонна мантан Германияҕа барар оҕолор бары ыалга түһэллэр эбит. Онон саха ыала туох үгэстээҕин, култууралааҕын барытын үрдүттэн олорон билсэллэр. Эбиэт иннинэ үөрэнэллэр. Күн иккис аҥаарыгар араас култуурунай бырагыраамаларынан хабыллаллар. Ол курдук, университекка, араас түмэллэринэн сылдьыбыттар, Саха сирин ураты харыстанар миэстэлэрин көрбүттэр. Икки күнү толору саха ыалын кытта алтыһыыга анаабыттар. Итини барытын хаартыскаҕа түһэрэн, видеоҕа устан, түмүктүүр тэрээһиҥҥэ көрдөрдүлэр. Аҕыйах күн иһигэр оҕолор хомуска тарда үөрэммиттэр, оһуокайга уһуйуллубуттар, бэл диэтэр, оһуор үҥкүүтүн кытта толордулар. Аны оҕолор бары түмсэн букатын 4 миэтэрэ уһуннаах күргэ быһыылаах хаһыаты оҥорбуттар, араас өҥүнэн киэргэппиттэр. Саха гимназиятын дириэктэрэ Валентина Софронеева иһитиннэрбитинэн, бырайыак сүрүн сыалынан алтыһыы, сэһэргэһии буолар. Быйылгыттан саҕалаан, икки тыллаах кыттыгас саайты аһан үлэлэтэн эрэллэр. Сонуна сойботун, көрбүттэрэ-истибиттэрэ сыппаабатын курдук оҕолор бу уон күн устата хас киэһээ аайы санааларын тутатына суруйан, саайтка уган иһэллэр эбит. Муус устартан толору үлэлэтэр санаалаахтар. “Инникитин саайтка “төрөппүт сирэйин” арыйары толкуйдуубут. Оччотугар учуутал-оҕо-төрөппүт бары көмөлөөн ситиһэр үс өрүттээх силигин сиппит бырайыак буолуох этэ. Бырайыагы сайыннаран 10 күннээх уонна 6 нэдиэлэлээх икки бөлөҕү тэҥинэн ыытыахпыт. Ньиэмэс тылын учуутала, көмөлөһөөччүм Мария Соргоева, кэлэктиип, төрөппүт бары үлэлэһэбит. Онон биһиэхэ кыаллыан сөп”, — диэн дириэктэр кэпсиир. Маны барытын хас биирдии төрөппүт, учуутал бэйэтэ уйунар эбит буоллаҕына, Германияҕа фонда өйүүр.
Оҕо атын дойду култууратын аҥаардас кинигэҕэ ааҕыынан эрэ буолбакка, хараҕынан көрөн, илиитинэн тутан ылынара быдан тиийимтиэ, чугас. Тус бэйэм, ити тэрээһини көрөн баран, экскурсиянан эрэ муҥурдаммакка, Саха гимназиятын бүтэрбит оҕолор тас дойдуга тииийэн үөрэнэр түгэннэригэр эрдэттэн бэлэмниир, ситим олохтуур эбиттэр диэн түмүккэ кэллим. Ол курдук, бу сыллар тухары хас даҕаны оҕо Германияҕа баран араас идэлэри талан үөрэнэ сылдьаллар. Бу иннинэ гимназия Германия атын куораттарын кытта үлэлэспит. 15 сыл устата бырайыакка 100-тэн тахса саха оҕо кыттыбыт.
Матиас Бургхарт, бырайыак координатора:
— Германия-Арассыыйа икки ардыларыгар уопут атастаһыытынан үлэлэспитим номнуо сүүрбэччэ сыл буолла. Биэс сылтан бэттэх Саха сирин кытта үлэлэһэбит. Оҕолор Саха сирин айылҕатын, култууратын улаханнык сэҥээрэллэр. 30-тан тахса кыраадыс тымныы диэни билбэт оҕолор кэлэллэр. Өлүөнэ — аан дойду биир улахан өрүһэ. Өрүс устун массыынанан сылдьыы биһиэхэ букатын сонун көстүү. Холобура, бу сырыыбытыгар Өлүөнэ остуолбаларыгар баран иһэн ойбоҥҥо уулуу киирбит ынаҕы көрөн улаханнык соһуйдулар. Ити, оҕо олоҕу, айылҕаны, уопсастыбаны ылыныытыгар улахан суолталаах. Аны оҕо бэйэ-бэйэтин кытта алтыһара эмиэ наада. Өлүөнэни туоруур муоста билиҥҥитэ суох эрээри, Гамбург-Саха сирин икки ардыгар хас даҕаны күргэ номнуо баар диэн этиэхпитин сөп. Мин сөҕөрүм диэн, бырайыакка гимназия кэлэктиибэ бары турунан үлэлэһэр.
Антон Кофман, Гамбург куорат оскуолатын 7 кылааһын үөрэнээччитэ:
— Төрөппүттэрим араас дойдуларга, ол иһигэр Арассыыйаҕа эмиэ олорбуттара. Нуучча тылын кыра эрдэхпиттэн үөрэппиттэрэ, онон үчүгэйдик саҥарабын. Дьокуускайга сылдьыым үйэм тухары умнуллубат өйдөбүл буолан хааларыгар эрэнэбин. Холобур, сыарҕаҕа хатааһылааһын, муус паарка, Өлүөнэ остуолбата, элбэх хаар… Тоҕо диэтэххэ, итини барытын Германияҕа хаһан даҕаны көрбөккүн. Оскуолаҕа үөрэтии улахан уратыта суох эбит. Арай, уруоктаргыт кылгастар. Биһиги 90 мүн үөрэнэбит. Саха төрүт астарын амсайдым. Ордук саламааты уонна таба этин сөбүлээтим.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru