Ийэ хапытаала лоп курдук 10 сыл устата үлэлээтэ уонна чахчы көдьүүстээҕин көрдөрдө. Арассыыйа үрдүнэн 8 мөлүйүөн кэриҥэ дьиэ кэргэн сертификаты ылбыта, кинилэртэн 56 %-нара Ийэ хапытаалын үбүн-харчытын ылан туһаннылар. Онон 4,7 мөлүйүөн дьиэ кэргэн олорор дьиэ кирэдьиитин толору эбэтэр сорҕотун төлөөн бүтэрдилэр. 1,7 мөлүйүөн ыал кирэдьиит ылбакка эрэ, олорор усулуобуйатын тупсарда.
Оттон Саха сиригэр Биэнсийэ пуондатын дааннайынан, билигин барыта 73368 сертификат бэриллибит. Балартан 57%-нара харчыларын ылан туһаммыттар. Олорор усулуобуйаны тупсарыыга 39692, оҕону үөрэттэриигэ — 2361, ийэ биэнсийэтигэр – 33 сертификат бэриллибит. Барыта 14 миллиард 781,3 мөл.солк. түҥэтиллибит.
Федеральнайы сэргэ, 2011 сылтан өрөспүүбүлүкэтээҕи Ийэ хапытаала үлэлиир. Үһүс уонна онтон элбэх оҕо төрөөтөҕүнэ (иитэ ыллахха) бэриллэр. Суумата 100 тыһыынчаттан саҕаланан баран, үрдээн, билигин 139 тыһ. солк. тэҥнэһэр.
Ийэ хапытаалын ылан уонна да атын судаарыстыба көмөтүнэн туһаммыт ыаллар аҕыйаҕа суохтар. Олортон биирдэстэринэн Сунтаарга олорор түөрт оҕолоох эдэр ыал Егоровтар буолаллар.
Юлия, Степан Егоровтар:
— Биһиги маҥнай судаарыстыба өйөбүлүн иккис оҕобутугар Ийэ хапытаалын ылан баран билбиппит. Ол саҕана сертификат суумата 299 тыһ. солк. этэ. 2011 сылга хапытаалбыт 420 тыһ. солк. буолбутугар, Сбербаантан ылбыт 960 тыһыынчалаах ипотекабыт кирэдьиитин сороҕун саппыппыт. 2013 с. үһүс оҕобутугар ылбыт өрөспүүбүлүкэ 100 тыһыынчалаах Ийэ хапытаалын эмиэ дьиэ-уот туттуутугар ыыппыппыт. Оттон үһүс оҕоҕо бэриллэр сир учаастагар билиҥҥитэ уочаракка турабыт.
Саҥа дьиэ туттан, 2011 сыл кыһыныгар киирбиппит. Билигин да ситэ бүтэ илик, толору хааччыллыыны киллэриэхтээхпит. Тыа сиригэр сыана үрдүк, онон кыра кыралаан матырыйаалын ылынан, бэйэбит оҥостобут, сыл аайы тупсарабыт.
Түөрт оҕолоох эдэр ыал быһыытынан хаһаайыстыба тэриниигэ, үүнээйини үүннэриигэ үлэ былаанын оҥорон, бырайыагын көмүскээн, 2016 сыллаахха 96 тыһ. солк. суумалаах социальнай хантыраак түһэрсибиппит. Маны тэҥэ, иккис оҕобут төрөөтүн кытары ыччат отделыгар уһун уочаракка туран, төрдүс сылбытыгар «Эдэр ыал» бырагырааманан субсидия ылан, ипотекабыт кирэдьиитин толору сабарбытыгар эмиэ улахан өйөбүл буолбута.
Судаарыстыбаттан көрүллэр үп-харчы ордук тыа сиригэр олорор, элбэх оҕолоох эдэр ыал дьиэ-уот тэринэн, атаҕар турарыгар улахан өйөбүл буолар. Онон биһиги судаарыстыбабыт өйүүрүгэр махталбыт улахан.
РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин социальнай бэлиитикэҕэ улахан болҕомтотун ууруоҕуттан оҕо төрөөһүнэ элбээтэ.
Ангелина ВАСИЛЬЕВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru