Судаарыстыба таба салаатын уонна тэпилииссэлэргэ тэллэйи үүннэриини өйүөҕэ диэн Россия тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ биллэрэр.
Даҕатан эттэххэ, федеральнай министиэристибэ табаны иитиигэ итиэннэ тэллэйгэ идэтийэр тэрилтэлэри өйөөһүҥҥэ бу саҥа ылсан эрэр. Министиэристибэ икки салааны сайыннарыыга туһуламмыт уураах бырайыагын оҥорон, Бырабыыталыстыбаҕа киллэрбит. Ити бырайыакка этиллэринэн, таба этин астыыр тэрилтэлэр ороскуоттарын 35 %-на, тэллэйи үүннэрэр тэпилииссэлэри тутуу ороскуотун 20 %-на толуйуллуохтаах.
Табаны иитиигэ тыйыс айылҕалаах хотугу эрэгийиэннэр дьарыктаналлар. Россияҕа барыта 1,5 мөл. таба баар, ол иһигэр Ямал-Ненец автономнай уокуруга 753,3 тыһ., Ненец автономнай уокуруга 187,1 тыһ., Саха Өрөспүүбүлүкэтэ 156,8 тыһ. табалаахтар. Дойду үрдүнэн сыллата 300 тыһ. таба эккэ туттуллар, ол эрээри аныгы ирдэбилгэ сөп түбэһэр базалаах, механизированнай буойуналаах хаһаайыстыба ахсааннаах. Инньэ гынан, көрүллэр үп чуолаан бу хайысхаҕа ананыаҕа. Табаһыттар итини ситэтэ суоҕунан ааҕаллар. Холобур, Ямал-Ненец автономнай уокуругун Табаһыттарын сойууһун бырабылыанньатын чилиэнэ Надир Гаджиев «Извести» хаһыакка биэрбит интервьютугар маннык этэр:
– Бырабыыталыстыба көмөлөһөр буолбута үөрүүлээх. Биһиги кыһалҕабыт элбэх: табаһыт тиийбэт, эдэр исписэлиистэргэ көмө суох, кыра хамнаска ким да үлэлиэн баҕарбат, аны үлэһиттэрбитин олорор дьиэнэн хааччыйар кыахпыт эмиэ суох.
Саха сиригэр икки үйэ алтыһар кирбиититтэн, 2002 с. саҕалаан, өрөспүүбүлүкэтээҕи судаарыстыбаннай бырагыраама чэрчитинэн улахан үлэ ыытыллан, хаһаайыстыбалар атахтарыгар тураллара, таба ахсаанын элбэтэллэрэ, анал үөрэхтээх исписэлиистэринэн хааччыллаллара, базаларын бөҕөргөтөллөрө итиэннэ олорор дьиэни-уоту тутталлара ситиһиллибитэ. Билигин элбэх табалаах хаһаайыстыбалар табаны идэһэлэниигэ киирдилэр, хас да улуус саҥа буойуна тутуннулар, сорохтор тутта сылдьаллар. Аны федерацияттан үп көрүлүннэҕинэ, үлэ-хамнас өссө күүһүрүө турдаҕа.
Тэллэй салаата болҕомтоҕо ылыллара эмиэ наада. Россияҕа тас дойдулартан сыллата 400 мөл. дуоллар сыаналаах тэллэй атыылаһыллан киллэриллэр. Оттон олохтоох тэрилтэлэр көмө оҥоһуллар түбэлтэтигэр, атахтарыгар туруохтара (билигин сылга 80 туонна вешенканы, шампиньоннары соҕотуопкалыыллар) уонна элбэх саҥа хаһаайыстыба тэриллиэҕэ, оччотугар аҕыйах сылынан ырыынагы баһылаан, нэһилиэнньэ тэллэйгэ наадыйыытын толору хааччыйыахтара диэн Оҕуруот уонна сир аһын сойууһун аналитикаҕа салаатын салайааччы Кирилл Лашин этэр.
Раиса Сибирякова, Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru