Сүөһүнү-сылгыны иитии, таба салаата уонна сир баайын хостуур промышленность тэҥинэн сайдар улууһугар ситэриилээх былаас отчуотун Бырабыыталыстыба Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Алексей Дьячковскай салайар биригээдэтэ туруорда, кинилэри кытары Ил Түмэн дьокутаата Дмитрий Саввин сырытта.
Таба сыла – таһаарыылаах
Хотугу омуктар төрүт дьарыктарын сайыннарар сыалтан ааспыт сыл улууска Таба сылынан биллэриллибит. Тыа хаһаайыстыбатыгар өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн 76 мөл. солк., ол иһигэр таба салаатыгар 40 мөл. солк., улуустан 6 мөл. солк., ити иһигэр таба иитиитигэр 3 мөл. тыһ. солк. көрүллүбүт. Улахан болҕомто ууруллан, табаҕа идэтийэр “Томпо” ТПК (фактория), түөрт дьоҕус хаһаайыстыба табаны чөл тутууга былааннарын 82 % толорон, табаларын ахсаанын 7,5 тыһ. тиэрдибиттэр. Бу төһө сэмэй соҕус курдук буоллар, адьырҕа кыыл дэлэйбит кэмигэр бэрт эрэйинэн ситиһиллэр көрдөрүү. Сыл устата улууска бары эйгэнэн киһи мыыммат үлэтэ тэриллибит. Хаарбах дьиэлэртэн дьону көһөрүү бырагыраатынан хас нэһилиэк ахсын элбэх кыбартыыралаах саҥа дьиэлэр, аҥардас Тополинайга тоҕус дьиэ, үлэҕэ киллэриллибиттэр. Тыа сирин территорияларын бигэтик сайыннарыы бырагырааматынан 14 ыал, хаачыстыбалаах дьиэнэн хааччыйыы бырагырааматынан 26 ыал көмө ылбыттар. Үс нэһилиэккэ сүүс сүөһү турар хотоно туттуллубут, саҥа саҕалыыр бааһынайдарга анаммыт бырагырааманан икки киһи грант ылан, сылгы базатын тутталлар. Уопсайынан, томполор кэлиҥҥи сылларга бааһынайдарга анаммыт федеральнай бырагыраамаларга көхтөөхтүк кыттан, сыллата үстүү-иккилии киһи грант ылан, дьоһун үлэни-хамнаһы тэрийэллэр. Отчуоттуур мунньахтарга олохтоохтор сүөһүнү-сылгыны иитиигэ эдэр дьон ылыста, сотору кэминэн эккэ идэтийэр хаһаайыстыбалар баар буолуохтара диэннэр, олус чиэски сиргэ, Күбүмэҕэ, тутуллубут буойунаны чугас нэһилиэккэ көһөрөргө эттилэр.
Эрэйдээх баҥкамаат!
Ханна даҕаны хамнас илиигэ бэриллибэт, карточкаҕа түһэриллэр буолан турар. Ону баҥкамааттан ылаары нэһилиэк дьоно улуус киинигэр киирэргэ күһэллэрэ сыанан аҕаабат. Ити иһин кириэс халдьаайылар «Сбербаан» салаатын арыйарга эттилэр. Салгыы балыыһа тутарга, хочуолунай кыамтатын күүһүрдэргэ, сибээһи тупсарарга, оттон кэскиллэр өртөөһүнү сөргүтэргэ, кытыл быһытын бөҕөргөтөргө туруорустулар.
Дьабарыкы эстэн эрэр дуо?
Чоҕу аһаҕас ньыманан хостооһуҥҥа киирбит «Мечел» хампаанньа элбэх киһини сарбыйан, онтон соҕутуопкалыыр чоҕо мөлтөх буолан, сакаасчыттарыттан мэлийэр кутталга киирэн, Дьабарыкы Хайа олохтоохторо бөрүкүтэ суох настарыйыанньалаахтар. Бөһүөлэк сабыллар буолла, дьон бөҕөтө көһөр, арай, кылабыыһа кэҥиир диэтэ Алексей Федоров. Нэһилиэнньэ ахсаана аҕыйаан, оскуола сүүсчэкэ эрэ үөрэнээччилээх хаалбыт. Ол иһин, оскуола дьиэтин үһүс этээһигэр детсады үлэлэтэргэ быһаарылынна, оттон чох тэрилтэтигэр хаачыстыбаҕа үлэлиир сорук туруорулунна, үчүгэй бородууксуйаҕа туһанааччы хаһан баҕарар көстөрө, бөһүөлэк дьылҕата онтон тутулуктааҕа санатылынна.
«Атыыламмыт суол»
Улуус киинигэр, Хаандыгаҕа, сүрүннээн нэһилиэктэргэ этиллибит санаа хатыланна. Бөһүөлэк олохтоохторо почта үлэтэ, сибээс куһаҕанын, баҥкамаат төгүрүк суукка устата үлэлээбэтин, хочуолунайдарга Дьабарыкыттан аҕалыллар чох мөлтөҕүн, наадалаах эмп-томп тиийбэтин сэмэлээтилэр, хаарбах дьиэттэн көһөрүү бырагыраамата салҕанарыгар баҕардылар. Биир эдэр ыал ийэтэ Хаандыга таастаах хайа уонна сис тыа быыстарыгар турарынан сири тыырарга табыгаһа суоҕун бэлиэтээн, элбэх оҕолоох ыалларга бэриллиэхтээх уһаайба оннугар туох эмит көмөнү көрөргө эттэ. Онуоха Алексей Дьячковскай бырабыыталыстыба элбэх оҕолоох ыал сир учаастагыттан аккаастанар түбэлтэтигэр ийэ хапытаалын икки бүк кээмэйинэн биэрэр туһунан сокуон бырайыагын оҥорторбутун кэпсээтэ.
— Сир баайын хостооччулар барыахтара да, кэлиэхтэрэ да, оттон Томпо улууһа мэлдьи баар буолуо, оччотугар суолбутун тоҕо кимиэхэ эрэ атыылыахтаахпытый?! – диэн Улуус Мунньаҕын бэрэссэдээтэлэ Илья Шадрин Нежданинка суола атыыламмытын туһунан тарҕаммыт сурах төһө оруннааҕын туһунан ыйытыыга дьоһун харданы биэрдэ.
Раиса Сибирякова, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru.
Хаартыскаларга: