Туундараҕа браконьердар суохтар

Ааптар: 
Бөлөххө киир:

СӨ айылҕа харыстабылын министиэристибэтин Аллайыаха улууһунааҕы инспекциятын үлэһиттэрэ эмиэ ыраах айантан эргилиннилэр.

Женни Стрюкова, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru    


Кинилэр кэлэ-бара 900 км кэриҥэ сири буранынан айаннаатылар. Дьэ, бу сырыыга иниспиэктэрдэр Валерий Слепцов, Иван Рожин начаалынньыктарын Т.Г.Стрюкованы кытта Илин Сибиир муоратыгар тиийэ сырыттылар. Онон Аллараа Халыма сирин-уотун көрдүлэр-иһиттилэр. Быйыл саас бу муораҕа айылҕа харыстабылын үлэһиттэрэ иккис сырыылара. Айаҥҥа кинилэргэ көмөлөһөөччүнэн, сүбэһитинэн анал охотовед үөрэхтээх, экология бэтэрээнэ Иван Иванов сырытта.

Бу ыраах айаҥҥа уопсайа аҕыс хоннулар. Хомойуох иһин, итинтэн үс күн буурҕа түһэн, халлаан үүт курдугунан бүрүллэн, бырайыак үлэтин атахтыы сырытта. Ааспыт сырыыларыгар “Үрүҥ эһэ суолунан” (“Медвежий патруль”) РФ WWF бырайыагар кыттан, байҕал хаһаайынын суолун-ииһин кэтээн көрбүттэрэ. Иккис сырыыларыгар эмиэ ити бырайыак үлэтин салҕаатылар. Ону тэҥэ, кыыл таба сырыытын кэтээн көрдүлэр. Маны сэргэ, браконьердааһыны утары үлэни эмиэ ыыттылар. Онон киэҥ хайысхалаахтык сырыттылар.

Ыраах айанньыттар тугу көрдүлэр-иһиттилэр? Чокурдаахтан айаннаат, кинилэр сирдэригэр-уоттарыгар олохсуйбут үс  бөлөҕүнэн сылдьар овцебыктарга түбэспиттэр. Овцебык оҕустара иккилии-түөртүү буолан, туспа сылдьалларын көрбүттэр. Атыырдара итинник сылдьар идэлээхтэр эбит. Кэрэмэһит (Аллайыаха) уонна Улахан Курупааскылаах (Аллараа Халыма) үрэхтэр икки ардыларыгар кыыл табалар 20-40 буолан сылдьалларын эмиэ көрбүттэр.

 Онон туундара өттүгэр рейдэлиир тэрээһиннэри ыыппыттар. Булчуттар быраабыланы тутуһар буолбуттар диэххэ сөп. Биир да булчукка, буран айаннаабыт суолугар түбэспэтэхтэр.

Иниспиэктэрдэр Халыма диэки хаар халыҥын бэлиэтииллэр. Холобур, Улахан Курупааскылаахха кыыл таба суола олох суох, ол аата, хаар халыҥ буолан кыстаабатахтар. Бу сиргэ хаар 35-40 см халыҥнаах. Оттон Аллайыаха сиригэр, Кэрэмэһиккэ хаар чараас соҕус буолан, кыыллар Аллайыаха өттүгэр кыстаабыттар диэн этэллэр.

Бачча ыраах тиийбит дьону муус халыҥа эмиэ интэриэһиргэппит. Муораҕа кытылтан 5 км сиргэ 1 м 20 см халыҥнаах буоллаҕына, 10 км сиргэ 1,5 миэтэрэҕэ диэри халыҥыыр. Быһата, төһөнөн ыраатаҕын да, муус соччонон халыҥаан иһэр. Оттон туундара күөллэригэр муус 1 м 20 см халыҥнаах.

Ааспыт сырыыга үрүҥ эһэни ыраахтан көрбүт, суолугар түбэспит буоллахтарына, бу сырыыга көрсүбэтэхтэр.

Онон Кэрэмэһит, Шандрин, Хаар Үрэх, Алаһыай, Сундуруун, Улахан уонна Аччыгый Курупааскылаах үрэхтэри туораан, муораҕа айан түмүктэннэ. Аны айан туһунан отчуоту бэлэмнээһин, тиэхиньикэни көрүү-истии үлэтэ күүтэр.

Женни Стрюкова, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru                

 

+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0