Тыйаатыр аан дойдутааҕы күнүн көрсө СӨ муусука уонна фольклор мусуойугар “Тыйаатыр оҕолоро” кулууп тэрилиннэ. Кулуубу СӨ уонна РФ үтүөлээх артыыһа, муусука биллиилээх диэйэтэлэ, пианист Аиза Решетникова тэрийдэ.
Биһиги корр., «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
—Култуура эйгэтигэр үгүс сыраларын уурбут ытык дьоммутун — төрөппүттэрбитин, кинилэр сырдык ааттарын үйэтитэр, кэнчээри ыччакка үтүө өйдөбүнньүгү хаалларар сыаллаах-соруктаах кулууп тэрилиннэ. Манна түмсэн биһиги сүрэххэ-быарга дириҥник иҥмит ол кэмнээҕи оҕо сааспытын ахтан-санаан ааһыахпыт, истиҥ көрсүһүүлэри, быыстапкалары тэрийиэхпит, — диэн кулууп анабылын туһунан Аиза Петровна бэлиэтээн эттэ.
Долгутуулаах түгэҥҥэ мустубут дьоҥҥо анаан оҕо сааһыттан долгуйа аҕынна:
—Дьоммун батыһан тыйаатырга тиийэрим. Онно дьиэбэр курдук сүүрэкэлиирим, сылдьарым. Арай, биир киһиттэн толлор этим. Улахыын-улахан киһи миигин көтөҕөн ылара уонна эргитэрэ. Уой, онно көрдөхпүнэ, санаабар, наһаа үөһэ сылдьар курдук буоларым. Ол оркестры салайар, кырыымпаҕа (скрипкаҕа) оонньуур Марк Николаевич Жирков этэ. Аны испэктээх бэйэтэ туһунан интэриэһинэй буолара. Көрөөччүлэр артыыстары кытта тэҥҥэ ытаһаллара, күлсэллэрэ, үөрэллэрэ. Ийэм Ньургуһуну оонньууругар («Лоокуут уонна Ньургуһун”) көрөөччүлэр аһынан, ытаһан аҕай биэрэллэрэ. Онно эбии скрипка тыаһа киһини улаханнык долгутан барара. Мин сыана кэтэҕэр тураммын, ийэбин аһынан ытаан барарым. Онуоха эдьиийим Лера тута сиэтэн дэллэритэн буфекка илдьэрэ. Онно кэмпиэт сиэн аралдьыйарым. Арыый уоскуйбутум кэннэ, эдьиийбинээн сиэттиспитинэн быыс кэннигэр төттөрү тиийэн кэлэрбит. Ийэм барахсан: «Бу тыйаатыр дии. Биһиги испэктээккэ оонньуубут ээ», — диэн мичээрдиир буолара, — диэн Аиза Петровна төрөппүттэрин, номоххо киирбит ытык артыыстар Петр Решетников уонна Ирина Максимова туһунан ахтан-санаан аһарда.
СӨ искусство үтүөлээх диэйэтэлэ Карл Сергучев аҕатыгар, Саха АССР үтүөлээх артыыһа Лазарь Сергучевка чугас дьоно улахан кинигэ таһаараары бэлэмнии сылдьалларын туһунан иһитиннэрдэ.
—Аҕабыт кэлэр сыл саҥатыгар төрөөбүтэ 90 сыла буолар. Ол бэлиэ даатаны көрсө кинигэ-альбом таһаарар соруктаах үлэлэһэ сылдьабыт. Хас да түһүмэхтээх, элбэх хаартыскалардаах, 200-тэн тахса сирэйдээх буолуоҕа. Манна аҕабыт олорбут олоҕо, дьиэ кэргэнэ, үлэтэ-хамнаһа, айылҕаҕа сыһыана барыта ахтыллыа. Аймахтара, тыйаатырга бииргэ үлэлээбит дьоно-сэргэтэ, артыыстар оҕолорун ахтыылара киллэриллиэ. Бу курдук дьоммут-сэргэбит туһунан сурукка тиһэн кэлэр көлүөнэҕэ умнубакка ахта-саныы сылдьалларыгар бэлэх оҥорор, историяҕа хаалларар ытык эбээһинэстээхпит, — диэн эттэ.
СӨ норуодунай артыыһа Зоя Багынанова эдэр сааһын, тыйаатырга маҥнайгы хардыыларын туһунан сырдатта.
—Бу ахтар-саныыр ытык дьоммутун, улуу артыыстары кытта бииргэ алтыһар, бииргэ оонньуур дьолго тиксибитим диэтэхпинэ адьас улаханнык долгуйабын, киэн туттабын. Оччолорго тыа сирин оҕото, билбэтим, сатаабатым элбэх буоллаҕа. Сыана ойоҕоһугар туран, дьон-сэргэ тапталын, ытыктабылын ылбыт артыыстар хайдах оонньуулларын хас испэктээх аайы сонургуу, сэргии көрөрүм. Уһулуччу талааннарын сөҕөрүм, -диэтэ. Гостуруолларга хайдах курдук эйэ-дэмнээхтик сылдьалларын, бэйэ-бэйэлэригэр куруук көмөлөсүһэллэрин, хаадьылаһан, сүүрүүгэ күрэхтэһэн «быардара көһүйүөр диэри» күлсэллэрин киһи эрэ астына, сэргии истэрин курдук кэпсээтэ.
Долгутуулаах көрсүһүүгэ саха норуотун аар-саарга аатырдыбыт улуу артыыстар Лазарь Сергучев, Иоаким Избеков, Дмитрий Ходулов, Виктор Саввин, Георгий Туралысов, Петр Решетников, Ирина Максимова, уо.д.а. ытык дьон сыдьааннара мустан, оҕо саастарын истиҥник долгуйа аҕыннылар. “Тыйаатыр оҕолоро” кулууп тэриллибитин сөптөөҕүнэн, наадалааҕынан аахтылар, манна тугу эбии киллэрэри, үлэтин хайдах сайыннарары сүбэлэстилэр, инники былааннары торумнаатылар.
Биһиги корр., «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru