РНА Сибиирдээҕи салаатын криолитозона биологическай кыһалҕаларын үөрэтэр институтун кылаабынай научнай үлэһитэ, биологическай наука дуоктара Роман Десяткин Арассыыйатааҕы наукалар академияларын наҕараадатын — В.В.Докучаев аатынан кыһыл көмүс мэтээли тутар дьолун биллэ.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru
В.В.Докучаев аатынан бириэмийэ 1947 сылтан бэриллэр. Ити кэмтэн ыла Роман Десяткин үрдүк наҕараадаҕа тиксибит 22-с киһинэн буолар. Бу чахчы дьоһун ситиһиилээх, улахан арыйыылаах үлэҕэ эрэ бэриллэр мэтээл.
Роман Десяткин: “Саха Судаарыстыбаннай университетын бүтэрбитим кэннэ, Ленинградтааҕы университекка биир сыллаах үлэҕэ холонон көрөр быраактыкаҕа (стажировка) ыыппыттара. Ол кэнниттэн, Ленинградтааҕы Судаарыстыбаннай университет географияҕа бакылтыатыгар аспирантураҕа киирбитим. Университет ити тиэмэнэн икки сыл устата экспедиция тэрийбитэ. Сыллата 200-300 киилэ кырыс буору илдьэн чинчийии оҥорбутум. Ол түмүгэр, “Почва аласов Лено-Амгинского междуречья” диэн кандидатскай үлэбин көмүскээбитим. Ити кэмнэр, мин олохпор, наукаҕа сыстарбар сүрүн олугу уурбуттара.
Үлэм үрдүктүк сыаналаммытыттан үөрэбин. Бүтүн кэлэктиип, наукаҕа маҥнай кэлиэхпиттэн тирэх, өйөбүл буолбут дьонум ситиһиилэрэ диэн сыаналыыбын”, — диэн эттэ.
«Кырыс буору үөрэтэр Роман Десяткин туһунан мин аан маҥнай учуонай Дмитрий Саввинтан истибитим. Роман Васильевич кандидатскай диссертациятын көмүскүүрүгэр кыттыбыт учуонайдар бары кэриэтэ кини үлэтэ олус дириҥ ырытыылааҕын бэлиэтээбиттэрэ. Итиэннэ уталыппакка докторскай үлэтигэр ылсара наадатын туһунан бэлиэтээбиттэрэ. 1980-с сылларга институкка киһи уонна кыыл-сүөл олохсойуутун эйгэтэ уларыйан иһэр диэн өйдөбүл баара. Итинтэн сиэттэрэн, биһиги экология уопсай боппуруоһунан дьарыктанан барбыппыт. Роман Васильевичка лабораторияны салайарыгар этии киллэрбиттэрэ. Кини ити соругу бэркэ толорбута. Кырыс буору үөрэтиигэ экология хайысхатыгар лидер буолбута. Мин санаабар, кини докторскай үлэтин суруйарыгар сүрүн бэлэмнэниитэ итинтэн тирэҕирбитэ», — диэн Арассыыйатааҕы наукалар академиятын член-корреспондена Никита Соломонов санаатын үллэстэр.
Роман Васильевич ити тиэмэҕэ хас даҕаны үлэни суруйбута. Манна кини үгүс сыллаах экологическай-географическай, криолитозона бэйэтин туспа кырыс буорун чинчийиилэрин түмүктэрэ киирбиттэрэ. Бүтэһик сылларга бэчээккэ таһаарбыт үлэлэригэр төрүөттэрин, содулларын арыйбыта.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru