Сунтаар улууһун Кутана сэлиэнньэтигэр Ивановтар учуутал дьиэ кэргэттэрин билбэт киһи суоҕа буолуо.
edersaas.ru
Ивановтар Кутана сэлиэнньэтигэр олохсуйан, үгүс көлүөнэ оҕолору, ыччаттары олох киэҥ аартыгар атаарбыттара. Ийэлэрэ, учуутал идэлээх Мария Сергеевна аҕыйах сыллаахха олохтон туораатар да, биэс оҕото, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ кинини санаабатах, ахтыбатах күннэрэ суох.
Ыал аҕа баһылыга Ким Данилович Сунтаар улууһун Күүкэйигэр төрөөбүтэ. Кини билигин удьуордарын уһатар, ааттарын ааттатар сиэннэрэ өбүгэлэрин өйдүүллэрин туһугар олоҕун кэпсии-ипсии сылдьар идэлээх.
– Мин төрөппүт аҕам маннык киһи этэ диэн билбэтэрбин да, уһун, хара бэкир киһи быһыылааҕын оҕо өйбүнэн өйдүүбүн. Кини күһүн сүөһүтүн өлөрөн, Туруктаҕа бурдукка атастаһа баран иһэн, ыалдьан өлбүт этэ. Ийэм холкуоска ыанньыксыттыыра. Мин хотоҥҥо барсан ыаммыт үүтү куруусканан иһэрим. Арааһа, аччык дьылга куруускалаах үүтүнэн эмсэхтэнэн тыыннаах хааллаҕым буолуо.
1945 с. бастакы кылааска киирбит киһи ыраахтан хааман үөрэнэрим. Үһүс-төрдүс кылаас оҕолоро номнуо от мунньар, бурдук куолаһа ичигэстиир этибит. Учууталбыт Георгий Спиридонович Григорьев кээмэйдээн биэрбит сирин булгуччу бүтэрэн эрэ баран хонукпутун буларбыт. Ол иһин, киэһэ хойукка диэри, онтон күһүн хараҥарыар диэри үлэлиирбит, – диэн сиэннэрин кылабачыспыт харахтарын сэргии көрө-көрө, күндү дьоно аас-туор, кырыымчык олоҕу билбэттэригэр үрдүк айыылартан көрдөһө сылдьар.
Ким Иванов онус кылааһы бүтэрэн баран, Сунтаарга тырахтарыыс кууруһугар үөрэнэн, тырахтарыыс буолбута. Аармыйаҕа 3 сыл сулууспалаан кэлэн, сопхуоска тыраахтарга, хамбаайыҥҥа үлэлээбитэ.
Онтон 1965 с. Саха судаарыстыбаннай университетыгар үөрэнэн, учуутал идэтин ылбыта. Кутана орто оскуолатыгар математика учууталынан үлэлээбитэ, кэлин уолаттары тыраахтарга үөрэппитэ.
Ивановтар 7 оҕону төрөппүттэриттэн, хомойуох иһин, икки уоллара күн сириттэн күрэммиттэрэ.
Ийэлэрэ алаһа дьиэлэрин аҕатын куруук ытыктыырга, таптыырга оҕолорун үөрэтэрэ. «Кэргэҥҥэр эҥкилэ суох бэриниилээхтик олоруу – орто дойду олоҕун сүнньэ. Онон сэттэ төрөппүт оҕобут биһиги дьолбутунан буолаллар», – диэн этэрэ.
Мария Сергеевна эбии үөрэхтээһин чэрчитинэн биэнсийэҕэ тахсыар диэри эҥкилэ суох үлэлээбитэ. Уруок кэнниттэн оскуолаҕа оҕолору дьарыктааһын, уруокка ылбыт билиилэрин чиҥэтии, оҕолору аралдьытар дьарыктары тэрийии, киһи буоларга иитии кини нарын санныгар сүктэриллибитэ. Мария Сергеевна нэһилиэк, улуус уопсастыбаннай олоҕор көхтөөхтүк кыттара. «Дьөһөгөй оҕото – маанылаах симэҕэ» бырайыакка кыттыһан, ат симэҕин тигиигэ бэйэтин кылаатын киллэрсибитэ.
Үгүрү үлэһит, үтүө-мааны төрөппүттэрин көрөн улааппыт оҕолор бары орто, анал үөрэҕи ыланнар, үлэһит бастыҥа буолан үлэ үөһүгэр сылдьаллар.
Ивановтар оҕолоро, сиэннэрэ билигин төрөөбүт-үөскээбит, атах сыгынньах сүүрэкэлээбит киэҥ тэлгэһэлэрэ сайыннары-кыһыннары оҕо көрдөөх күлүүтүнэн туолар. Онуоха оҕолор биир саамай чугас, таптыыр киһилэринэн эһээлэрэ Ким Данилович Иванов буолар.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru